Yas Süreci

KAYIP VE YAS

Bireyler için sevdiği kişileri kaybetmek veya onlardan ayrılmak oldukça acı dolu bir süreçtir. Yaşanılan kaybın ardından her insan farklı tepkiler verir. Kişilerin kayıplarının peşinden duygusal, davranışsal fiziksel ve bilişsel olarak verdikleri tepkilere “yas” adı verilir. Yas, yaşanılması gereken doğal bir süreçtir. Herkesin yas süreci farklılık gösterse de çoğu insanın ortak olarak geçtiği belli aşamalar vardır. Bunlar öfke, pazarlık, inkar depresyon ve kabullenme evreleridir.

Kayıp ve Yas Süreci Evreleri

İnkar: İnkar evresindeyken kişi ‘’bu benim başıma gelemez’’, ‘’hayır ben böyle bir şey yaşamadım’’ ’hayır bu doğru olamaz’’, gibi cümleler söyleyerek yaşadığı durumu yok sayma eğilimindedir. Son ana kadar gerçeği görmekten kaçar, yaşamış olduğu acı verici deneyimi kabullenmekten çok uzaktır, bu deneyimi kendi kendine yok saymak ister ve buna eğilimli cümleler kurar. ‘’Sorun yok, her şey yolunda’’ gibi kendini telkin edici cümleler kurar. İnkar sadece düşüncelerde kalmayıp aynı anda kişinin düşüncelerine ve davranışlarına da yansır. Bu evrenin atlatılabilmesi için belirli bir süre yoktur. *Öfke: Öfke evresi, inkar aşamasında devreye sokulmayan sorgulamaların devreye girmesiyle başlar, peş peşe gelen sorgulamalar sonucunda öfke duyguları vücudu ele geçirir. Kişi kendine “Neden ben”, ‘’Bu niye başıma geldi?’’ gibi sorular sormaya başlamıştır. Bireyin bu aşamada yaşamış olduğu öfke sağlıklı ve normal bir duygudur, acıyla başa çıkmasına yardımcı olma olasılığı vardır. *Pazarlık:Pazarlık aşaması durumu kabul edilebilir seviyeye indirmek ya da çıkarmak için girilen bir evredir. Bu aşamada bireye “olan olmuş ama bir çıkış yolu belki var” “bari şöyle yapayım da durum biraz olsun iyiye dönsün”, tarzı eylemler ve düşünceler eşlik eder. *Depresyon: Bu evrede kişi artık inkar etmeyi ve öfkelenmeyi bırakmıştır. Gerçekle tamamen yüzleşmiş, yaşanılan deneyim yüzünden artık hiçbir şeyin eskisi gibi güzel olmayacağını, o eski zamanlara tekrar dönemeyeceğini görmeye başlamıştır. Bu sebeple kişi büyük bir mutsuzluk yaşar ve ruhsal çöküntü baş gösterir. Özel ve iş hayatı sekteye uğrar, insanlarla iletişime geçmekten kaçınır, içine kapanır. Bunlarla birlikte iştah bozukluğu ve uyku problemleri ile karşı karşıya gelebilir. Yaşanılan depresyonun yoğunluğu kişiden kişiye göre farklılık gösterir. *Kabullenme: Son evre olan kabullenme evresinde ise kişi, yaşadığı durumu sindirme ve geleceğe dair planlar yapma eğilimindedir. Yaşamını eskisi gibi sürdürmesi gerektiğinin farkına vardığı için çevresiyle tekrar iletişime geçmeye çalışır ve biraz daha dışa dönük bir ruh haline bürünmeye başlar, geleceğe yönelik yapıcı adımlar atar. Kabullenme evresi yas sürecinde çıkılan uzun yolun son durak noktası olur.